Tez Analizi Nedir ?

Tez Analizi Nedir ?

Tez analizi kavramını açıklamak için aşamalı olarak “Tez Nedir?” sorusunu cevaplamak ardından Tez Analizi nedir sorusunu cevaplamak daha makul bir yaklaşım olabilir. Tez basit bir anlatımla “bilimsel bir fikirden yola çıkarak ortaya atılan öngörü” şeklinde tanımlanabilir. Tez Analizi ise söz konusu öngörünün gerçekliğinin bilimsel veriler ile analiz edilip, doğruluğunun sınanmasıdır. Söz konusu tanımlamadaki bilimsel ifadesi bilimsel araştırma yöntemleri ifade eder. İfade gereği fikrin ve fikrin ortaya çıkardığı öngörünün bilimsel özellikleri taşıma gerekliliğin yanında, öngörünün sınanması amacıyla yürütülen analiz çalışmasının da bilimsel olması gerekir. Söz konusu bilimsellik araştırma türüne göre farklılık gösterse de bilimsel araştırma yöntemleri hakkında dünya genelinde uzlaşmaya varılan kriterler vardır. Geçerlilik, güvenirlilik, etik gibi söz konusu kriterlerin tez araştırması içinde yerine getirilmesi ise yine tez konusu ve türü ile yakından ilgilidir.

Günümüzde yüksek öğretimin çeşitli kademelerinde alınan bilimsel eğitimin bir ürünü olarak bitirme tezi yayımlama gerekliliği getirilmiştir. Gerekli bilimselliğin derecesi alınan eğitimin kademesine göre değişecektir. Söz gelimi bir profesör adayının yayımlayacağı makale ile lisans bitirme tezi aynı bilimsellik derecesinde olmayacaktır. Çoğu zaman profesör adaylarının sınamak isteyeceği tez yeni bir buluş veya literatürde yer alan bir buluşun farklı yönleri üzerine yoğunlaşacak iken, lisans veya yüksek lisans tez analizi sürecindeki bir öğrenci daha alçak gönüllü bir şekilde bir teori veya hipotezin belirli bir dönem veya örneklem için geçerli olup olmayacağını sınamakla yetinecektir. Fakat her iki bilimsellik düzeyinde de hipotezlerin sınanması gereği iki farklı türdeki araştırmayıcı da belirli oranlarda istatistik biliminden faydalanmaya götürecektir. Tez analizini ampirik uygulamanın içeriğine göre bir kaç alt başlık altında incelemek Tez analizi nedir sorusunun daha kolay cevaplanmasını sağlayabilir. Ek olarak burada belirtilen tez analiz kavramının araştırmalarında istatistiksel analiz uygulamaları kullanan araştırmacılar için yazıldığını belirtmekte fayda var. Bir kısım araştırmacılar tezlerinde istatistiksel ispatlar ve söz konusu ispatlar için olasılıksal süreçleri kullanmak yerine ifade ve fikir ile ikna yöntemini seçebilirler.

Tez Anket Analizi

Adından da anlaşıldığı üzere tez anket analizi veri toplama yöntemi olarak anket yöntemini benimsemiş bir araştırmacının hipotezlerini istatistiksel yöntemler ile sınamasıdır. Burada araştırmacı öngörüsünün geçerli olduğunu düşündüğü evrenden seçtiği örneklem üzerinden, anket formları ile topladığı verileri analiz sonucu öngörü geçerliliğini sınama amacı gütmektedir. Şimdiye kadar bahsettiğimiz öngörü kavramı istatistiksel anket analizi içeren tez analizlerinde hipotez veya araştırma sorusu olarak ifade edilmektedir. Hipotez öngörü veya fikrin bilimsel ifadesidir. Bu bakımdan ilk başta bilimsel görünmeyen bir fikrin hipotez veya araştırma sorusuna çevrilmesi sırasında fikrin bilimselliği denetlenir ve düzenlenir. Fikrin bilimsel ifadesi olan hipotezlerin bir çok özelliği olmasına rağmen bu yazının konusu aşmaktadır. Bilimsel araştırma yöntemlerine daha fazla ilgi duyan oyucular için Karl Popper’ın yazılarını şiddetle tavsiye ederim. Bununla birlikte hipotez kurarken her seviyede araştırmacının göz önünde bulundurması gereken iki özellikten bahsetmeden geçmek mümkün değildir. Birincisi yanlışlanabilirlik; hipotezin ifade ediliş şekli sınana sonucunda hipotezin red veya kabulüne olanak sağlayacak şekilde düzenlenmelidir. Örnek yanlışlanabilirlik özelliği olmayan bir hipotez şu şekilde olabilir “H: Türkiye’deki kamu çalışanları ile özel sektör çalışanları arasında iş tatmini bakımından fark vardır veya yoktur. “Oysaki hipotezin yanlışlanabilmesi için hipotezin “H: Türkiye’deki kamu çalışanları ile özel sektör çalışanları arasında iş tatmini bakımından fark vardır” şeklinde kurulması yerindedir. İkinci önemli özellik ise yanlışlanabilirlik ile yakından ilişkili olan sınanabilirlik hipotezin yeterli veri ile sınanabilmesini gerektirir. İş tatmini sınaması için sınanabilirlik Türkiye’deki kamu ve özel sektör çalışanlarından yeterli sayıda gözleme ait iş tatmini verilerine ulaşılabilmesini ifade eder. Tez anket analizi bu iki özellik bakımından düşünüldüğünde anket oluşturma süreci ile eş zamanlı yapılacak hipotez oluşturma sürecinin ne kadar önemli olduğu daha iyi anlaşılır. Tez analizinde sınanmak istenen hipotezlere dair verinin yer alması için anket tasarımı, hipotezin yanlışlanabilir olması için ise hipotezin dolayısıyla hipoteze konu olan değişkenin hipotezde yer aldığı kadar kategoride ölçülmesi gerekir.

Ekonometrik Tez Analizi

Ekonometrik tez analizi genelde ikincil veri kaynaklarından toplanan iktisadi verilerin analizini içeren, anket analizinden farklı yöntemlere ihtiyaç duyulan bir tez analiz çalışmasıdır. Öncelikle ekonometrik bir tezde hipotezin karşılığı olan bir iktisadi model ve iktisadi modelin ekonometrik sınanmasına imkan tanıyan bir ekonometrik bir model yer almalıdır. Söz konusu modellerde incelenmek istenen değişkenlere ait ölçülebilir/ veri toplanabilir göstergeler yer almalıdır. Tez anket analizi ile ekonometrik tez analizi arasındaki bir diğer ayrım ise değişkenler arasındaki ilişkinin yönü de iktisadi teoriden yararlanılarak model bu şekilde kurulmalıdır. Ekonometrik tez analizinde araştırmacı ilgi duyduğu örnekleme/topluma/toplum kesimine göre farklı kestirim tekniklerinden faydalanabilir. Örneğin bir ülke için belirli bir zaman aralığında incelenen ilişkiler için zaman serisi modelleri, belirli bir zamanda farklı birimlerden alınan veriler ile değişkenler arasındaki ilişkilerin incelenmesi için yatay kesit veri yöntemleri veya hem zaman hem de kesit özelliği gösteren panel veri modelleri çalışma konusu olabilir. Diğer yandan zaman ve panel veri yöntemleri için cari dönem ilişkiler, kısa dönem ilişkiler veya uzun dönem ilişkiler farklı yöntemler ile incelenebilir. Ekonometrik tez analizinde yer alan bu çok sayıda farklı tahmin tekniği çoğu zaman ekonometrik tez analizi yapmak isteyen araştırmacılar için bir kafa karışıklığı yaratmaktadır. Fakat burada unutulmaması gereken önemli bir husus ekonometrik yöntemi iktisadi teorinin belirlediğidir. Daha açık bir ifade ile araştırmacı sınadığı teori ve hipotezde hangi değişkenler arasında, hangi koşullarda, hangi dönemde ne yönde bir ilişki varsayıldığını yeteri kadar açık ortaya koyduğunda ekonometrik yöntem çoğu zaman söz konusu teoriye eşlik eden bir enstrüman görevi görecektir. Örneğin belirli bir ekonmide uzun dönemde işsizliğin enflasyon üzerindeki etkilerini incelemek isteyen bir araştırmacı için panel veri ve yatay kesit veri tahmin yöntemleri elenecektir, dahası ilişkinin uzun dönemli olabileceği varsayımı da ilişkiyi uzun dönemdeki denge ilişkilerini incelemeye olanak sağlayan eş bütünleşme testleri ile kısıtlayacaktır. Artık araştırmacı verinin matematiksel formuna göre uygun eş bütünleşme testinin seçimini yapmakla yetinebilir.

Tez Analiz Firmaları

İş bölümü ve uzmanlaşmanın yoğun olduğu günümüzde artık bir çok araştırmacı tez analizi için tez analiz firmalarını tercih etmektedir. Bu durumun en belirgin sebeplerinden biri araştırmacıların her gün gelişen ve genişleyen kendi alanlarına ek olarak benzer şekilde her gün gelişen ve genişleyen istatistik ve ekonometri biliminde ayıracak vakitlerinin olmamasıdır. Bahsi geçen iş bölümü ve uzmanlaşma davranışları bireyleri kendi alanlarında oldukça ileri bilgi ve beceri seviyesine götürürken çoğu zaman yakından ilişkili olduğu alanlarda bile eksik kalmasına neden olabilmektedir. İş bölümü, uzmanlaşma ve diğer bilgi türlerine yabancılaşma tartışması oldukça uzun ve göreceli bir kavram olduğundan söz konusu tartışmaları okuyucuya bırakmak akıllıca olacaktır. Fakat en basitinden bir örnek ile sektörümüzde yaşanan iş bölümüne bir örnek verecek olursak söz konusu durumun araştırmacının eksikliği olmadığı, yeni dünya düzenin sunduğu bir durum olduğu açıklığa kavuşabilir. Söz gelimi alanındaki son gelişmeleri takip eden bir eğitim bilimcinin uzun uğraşlar sonucu ( belki de tüm zamanını harcayarak) öğrendiği veya tasarladığı bir eğitim sisteminin etkinliğinin araştırılması konu olsun. Eğitim bilimcinin alanındaki gelişmeleri takip ettiği sırada istatistik bilimi de gelişmektedir. Zira eğitim bilimcinin lisans yıllarında iki grubu karşılaştırmak için kullandığı basit testler yerini çok daha almaşık yöntemlere bırakmıştır ve söz konusu yöntemler hızla gelişmektedir. Bu noktada çoğu araştırmacı hem kendi alanına hem de istatistik alanına yeterli zamanı ayıramayacak ve uzun uğraşlar sonucu ortaya koyduğu yöntemi modern dünyaya tanıtmak amacıyla modern dünyanın kullandığı istatistik yöntemlerine hakim bir istatistikçi ile çalışmak isteyecektir. Buraya kadar herhangi bir etik dışı davranış kalıbı yok iken, bu noktadan sonra tez analiz firması ile araştırmacıya büyük yük düşmektedir. Öncelikle araştırmacının yükü kendi alanındaki bilimsel araştırma metodolojisini takip etmek olacaktır. Bu durumun dışına çıkan bir tez analiz talebi topladığı verileri mail atarak bu analiz edilecek demektir. Tezden çıkarılan hipotezler, amaç, çerçeve vs belirtilmeden yapılan bu tür talepler istatistikçinin de analizi olup bittiye getirmek istemesiyle araştırmayı anlamsız bir bilgi havuzuna çevirebilir. Bununla birlikte daha önce belirtildiği üzere hipotez veya araştırma modeli teoriden gelmelidir. Aksi takdirde ya deneme yanılma yoluyla bulunan anlamlı bulgular, araştırmanın başında belirtilmesi gereken ve araştırmanın başlangıç noktası olarak ileri sunulan hipotezlermiş gibi sunulacak. (Başka yerde arama) Veya alan literatürü taranarak benzer çalışmalarda yapılan analizler tekrarlanarak araştırmanın özgünlüğü zedelenecek. Bunun dışında çoğu araştırmacının aklına gelen her şey analiz edilsin fikri ise çoğu zaman pratikte mümkün bir fikir değildir. Söz gelimi 10 sorulu bir anket analizi (veya 10 değişkenli bir ekonometrik analiz) için amacına göre 45 ayrı analiz gerçekleştirilebilir. Aynı amaca uygun olan farklı istatistiksel tekniklerde göz önünde bulundurulursa çok kısa sayılabilecek bir anket için bile her şeyi analiz et tavrının pratikte mümkün olmayacağı açıktır. Tez analiz firması ise istatistiksel etik, güncel gelişmeleri takip etme, araştırmacıyı istatistiksel olarak yönlendirme görevlerini üstlenmelidir. Analiz sırasında kullanılan tekniklerin doğruluğu güncel kaynaklardan teyit edilmeli, doğru uygulanmalı ve araştırmacının anlayacağı şekilde yorumlanmalıdır. Diğer yandan araştırmacının lisans veya yüksek lisans seviyesinde aldığı istatistik bilgisinin ilerisinde bir analiz ortaya koyulmayacak ise tez analiz firmasına tez analiz ücreti vermenin anlamsızlığı da ortadadır.

Tez analizi, tez analiz türleri, tez analiz firmaları ve bazı hususları belirtiğimiz bu yazıya gösterdiğiniz ilgi için teşekkür ederiz. Firmamız araştırmacıların akademik araştırma taleplerinize bilgi ve becerisi dahilinde her süreçte bilimsel araştırma etiği çerçevesinde, modern yöntemler ve uygun analiz ücretleri ile cevap verme gayretindedir. Tez analizi ile ilgili destek almak için sitemizin iletişim kısmındaki bilgilerden bize ulaşabilirsiniz.